Rritja e kostos së jetesës në BE: Ku paguajnë më shumë njerëzit? Si renditet Shqipëria
Edel Strazimiri / SCAN
Rritja e kostos së jetesës është shqetësimi më urgjent për më shumë se 90% të europianëve. Të dhënat zyrtare hedhin dritë mbi arsyet e këtij ankthi në rritje. Shpenzimet e konsumit të familjeve tregojnë shpërndarjen e shpenzimeve të familjeve rezidente për plotësimin e nevojave të tyre të përditshme, si ushqimi, strehimi (qiraja), veshmbathja, energjia, shëndeti dhe transporti.
Strehimi, uji, energjia elektrike, gazi dhe lëndët djegëse të tjera përbënin pjesën më të madhe të konsumit të familjeve në BE në vitin 2022, duke përfaqësuar 24.1%. Kjo u pasua nga ushqimet dhe pijet joalkoolike me 13.6%, dhe kostot e transportit me 12.5%. Ndërsa renditja e këtyre kategorive ka mbetur e qëndrueshme gjatë 20 viteve të fundit, pjesët e tyre relative kanë ndryshuar me kalimin e kohës.
Duke krahasuar aksionet nga viti 2002 deri në vitin 2022, ndryshimi më i rëndësishëm ka ndodhur tek banesat, të cilat janë rritur nga 21.1% në 24.1%. Kjo përfaqëson një rritje prej 3 pikë përqindjeje (pp) gjatë dy dekadave. Kjo do të thotë se, nëse shpenzimet totale të një familjeje do të ishin 1,000 € në vitin 2002, ata do të kishin shpenzuar 211 € për banim. Deri në vitin 2022, kjo shumë do të ishte rritur në 241 €.
Rritja nënvizon barrën financiare në rritje të kostove thelbësore të jetesës për familjet evropiane, e cila ka të ngjarë të jetë nxitur nga rritja e çmimeve të banesave dhe kostove të energjisë gjatë dy dekadave të fundit. Kur shikohet ndryshimi në përqindje, përqindja e shpenzimeve për shëndetësi u rrit me 22%, krahasuar me një rritje prej 14% të banesave. Megjithatë, për shkak se pjesa e shpenzimeve për strehim është dukshëm më e madhe, ndikimi i përgjithshëm i rritjes së kostove të banimit është shumë më i madh.
Duke filluar nga pak mbi 20% në fillim të viteve 2000, pjesa e shpenzimeve të familjeve për strehim dhe shërbime u rrit në mënyrë të qëndrueshme, duke arritur një kulm prej afro 25% në 2013. Kjo periudhë përjetoi rritjen më të ndjeshme, duke theksuar rritjen e kostove të lidhura me strehimin dhe shërbimet komunale. Pas një rënie të lehtë, pjesa u rrit përsëri gjatë pandemisë Covid-19, duke arritur një rekord të lartë prej 25.6% në 2020.
Rritja e përgjithshme e shpenzimeve për strehimin dhe shërbimet komunale gjatë dy dekadave të fundit tregon se këto kosto janë bërë një pjesë gjithnjë e më thelbësore e buxheteve familjare, duke reflektuar presione më të gjera ekonomike dhe zhvendosje në kostot e jetesës në të gjithë BE-në. Në disa vende, rritja ka qenë më e theksuar, duke kaluar 5%. Midis 2002 dhe 2022, Irlanda pa rritjen më të ndjeshme, me një rritje marramendëse prej 7.1%, e ndjekur nga Spanja dhe Italia me rritje përkatësisht 6.3% dhe 5.4%.
Ndryshimi në përqindjen e "banimit, ujit, energjisë elektrike dhe gazit" në shpenzimet e familjeve në BE (2002-2022)
Në 10 vende të BE-së, rritja tejkaloi 4%, duke theksuar një tendencë të përhapur rritëse në të gjithë rajonin. Disa vende të Europës Lindore, së bashku me Suedinë dhe Britaninë e Madhe, panë rënie në pjesën e shpenzimeve për strehim. Rumania, veçanërisht, pësoi rënien më të ndjeshme, me një ulje prej 4.1%, ndërsa Bosnje-Hercegovina dhe Serbia gjithashtu panë rënie të dukshme.
Cilat vende europiane shpenzojnë më shumë për strehim?
Kostoja e strehimit si përqindje e shpenzimeve totale të familjeve ndryshon ndjeshëm në të gjithë Europën. Në vitin 2022, Sllovakia kryesonte listën, me më shumë se 30% të shpenzimeve familjare të dedikuara për strehim. Finlanda dhe Danimarka pasuan nga afër, me aksione përkatësisht 29.6% dhe 29.1%.
Pjesa e "banimit, ujit, energjisë elektrike dhe gazit" në shpenzimet e familjes (2022)
Këto shifra tregojnë se vendet e Europës Veriore dhe Qendrore po përballen me presione të konsiderueshme financiare në lidhje me strehimin dhe shërbimet komunale, me shumë gjasa të nxitura nga kostot më të larta të energjisë ose nga tregjet më të shtrenjta të banesave. Në të kundërt, vendet e Europës Jugore dhe Lindore si Mali i Zi, Turqia dhe Shqipëria kanë përqindje shumë më të ulëta, me Malin e Zi me vetëm 11.6%, dhe Turqinë dhe Shqipërinë me përkatësisht 12.4% dhe 12.5%.
Kostot e banesave godasin më së shumti familjet me të ardhura më të ulëta
Një raport i fundit i OECD mbi strehimin e përballueshëm thekson se kostot e strehimit mund të imponojnë një barrë të lartë financiare për familjet, veçanërisht ato me të ardhura më të ulëta. Shkalla e mbingarkesës së kostos së banesave është jashtëzakonisht e lartë midis ekonomive kryesore të Europës. Në vitin 2022, pothuajse gjysma e qiramarrësve privatë me të ardhura të ulëta në MB (49%) shpenzuan më shumë se 40% të të ardhurave të tyre në qira, e ndjekur nga 32% në Francë dhe 28% në Itali.
Sondazh
Pse investitorët po nxitojnë drejt arit dhe çfarë po ndodh me bakrin?
Edela Strazimiri / SCAN Çmimet e arit dhe të kontratave të së ardhmes u rritën në një rekord të ri të premten, mes pritjeve në rritje që bankat......
Java nis negativisht për Dollarin dhe Euron – Forcohet Franga
Dollari amerikan e ka nisur këtë javë negativisht pasi ka humbur pikë nga java që lamë pas teksa është blerë sot me 89.9 lekë dhe është shitur me 91......
Mbi 13 mijë punonjës “çlirohen” nga puna në të zezë - Në 1 vit, pagat e të punësuarve kapërcejnë me 37 euro më shumë
Elisabeta Dosku/ SCAN Puna e pa deklaruar apo siç njihet ndryshe në zhargon “puna në të zezë” vijon të jetë një problematikë në vendin tonë e cila......
159.5 mld lekë shpenzime në tremujorin e dytë - Peshën më të madhe e mbajnë shpenzimet publike dhe shërbimi i borxhit
Lidion Kulla/SCAN Shpenzimet e buxhetit të shtetit kanë shënuar një nivel prej 159.5 miliardë lekësh, gjatë tremujorit të dytë të vitit, në rritje me......
Sateliti i parë për identifikimin e metanit - Kompania planifikon të gjurmojë deri në 90% të rrjedhjeve të gazit
Kristi Ceta/ SCAN Një koalicion që përdor teknologjinë e zhvilluar nga NASA dhe i mbështetur nga burime të tjera, përfshirë ish-kryebashkiakun e Nju......
Kina kufizon eksportet e mineraleve kritike - Qeveria: Kufizimet për të mbrojtur sigurinë kombëtare
Kristi Ceta/SCAN Kina do të vendosë kufij të eksportit të mineraleve kritike për të mbrojtur interesat dhe sigurinë kombëtare. Disa prej tyre janë......
“IA” analizon gjuhën e njeriut për të zbuluar sëmundjet - Saktësia e pajisjes për të dalluar shenja problemesh arrin 98%
Kristi Ceta/SCAN Në vitet e fundit, profesionistët e teknologjisë së kujdesit shëndetësor kanë përdorur inteligjencën artificiale për të kufizuar......
Gjermania blen raketa amerikane me vlerë 5 Mld USD - Këto armatime do të shërbejnë për mbrojtjen territoriale
Kristi Ceta/SCAN Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë miratuar shitjen e 600 raketave të mbrojtjes ajrore Patriot në Gjermani, njoftoi Pentagoni.......
