Si kombi i vogël evropian i Zvicrës mundi inflacionin shumë të lartë?
Ndërsa shumë vende anembanë globit luftojnë kokëfortësisht me inflacionin e lartë, rritja e çmimeve ka qenë shumë më pak dramatike në Zvicër, një komb i vogël malor në Evropën Perëndimore.
Inflacioni në Zvicër arriti nivelin më të lartë të 29 viteve prej 3.5% në 2022. Edhe pse ende i lartë sipas standardeve zvicerane, ai është shumë më poshtë se normat dyshifrore të ekonomive të tjera të përparuara, si SHBA (9.1%), Britania e Madhe (11.1%) dhe eurozonës (10.6%).
Cilët janë faktorët që ndihmuan në mbrojtjen e Zvicrës nga inflacioni i shfrenuar sipas CNBC?
Çmimet duke filluar nga një bazë e lartë
Zvicra është një nga vendet më të pasura në botë, me një GDP për frymë që tejkalon atë të ekonomive të tjera të mëdha, si SHBA, Japonia dhe Gjermania.
Ajo është gjithashtu shtëpia e disa prej qytetarëve më të pasur në botë, me një pasuri mesatare prej 696,604 dollarë për të rritur dhe një kosto të lartë jetese që përputhet.
Qytetet zvicerane të Zyrihut dhe Gjenevës qëndruan të qëndrueshme mes 10 qyteteve më të shtrenjta të botës vitin e kaluar, sipas Economist Intelligence Unit, edhe pse inflacioni rriti kostot e jetesës në vende të tjera të shtrenjta, si Singapori dhe Nju Jorku.
Si rezultat, qytetarët zviceranë përgjithësisht janë më pak të ndikuar nga rritja e çmimeve, pasi ata priren të shpenzojnë një pjesë më të ulët të të ardhurave të tyre për gjërat thelbësore si ushqimi dhe akomodimi, kundrejt artikujve diskrecionalë.
“Për shkak se njerëzit janë mesatarisht mjaft të pasur, pjesa e ushqimit në buxhetin e përgjithshëm të familjeve nuk është aq e madhe sa ndoshta në vendet e tjera”, tha për CNBC Tobias Straumann, profesor i historisë ekonomike në Universitetin e Cyrihut.
“Kemi edhe pabarazi, sigurisht. Por, nga perspektiva ndërkombëtare, ne kemi, mendoj, një politikë sociale shumë mirëfunksionuese”, shtoi ai.
Stabiliteti i frangës zvicerane
Një arsye tjetër për stabilitetin relativ të çmimeve të Zvicrës buron nga franga e fortë zvicerane.
Monedha e vendit është forcuar vazhdimisht, duke u rritur në vlerë për të arritur barazinë kundrejt euros në vitin 2022. Ndërsa shumë monedha ranë kundrejt një dollari amerikan në rritje, franga zvicerane qëndroi e qëndrueshme mes paqëndrueshmërisë në Evropë.
Kjo është kryesisht për shkak të statusit të saj si një monedhë "strehë e sigurt" ose një aktiv mbrojtës. Franga zvicerane mbështetet shumë nga rezerva e madhe e arit, obligacioneve dhe aktiveve financiare, të cilat ndihmojnë Bankën Kombëtare të Zvicrës të sigurojë stabilitetin e monedhës gjatë periudhave të paqëndrueshmërisë.
Nga kjo përfiton edhe Zvicra, një ekonomi e varur shumë nga tregtia ndërkombëtare.
Zvicra importon mallra dhe shërbime me vlerë rreth 302 miliardë dollarë çdo vit, shumica e të cilave vijnë nga vendet fqinje të BE-së. Një franga zvicerane më e fortë ofron një zbritje efektive në ato importe.
Ndërkohë, Zvicra eksporton pothuajse 305 miliardë dollarë në vit, duke përfshirë kryesisht mallra dhe shërbime me vlerë më të lartë, të tilla si orët dhe produktet farmaceutike, të cilat janë më pak të ndjeshme ndaj luhatjeve të çmimeve sesa mallrat me marzh të ulët dhe të prodhuar në masë.
Një furnizim elastik me energji
Zvicra është gjithashtu më pak e ekspozuar ndaj disa prej faktorëve të jashtëm që i shtynë çmimet më të larta në vitin 2022, siç është lufta e Rusisë në Ukrainë.
Shtëpia e një topografie malore dhe më shumë se 1500 liqeneve, Zvicra është më pak e varur nga importet e naftës dhe gazit sesa disa nga fqinjët e saj evropianë, me hidrocentralin që luan një rol të rëndësishëm në furnizimin e saj me energji.
Furnizuesit zviceranë të energjisë janë gjithashtu kryesisht në pronësi publike, që do të thotë se ata janë më pak të ekspozuar ndaj paqëndrueshmërisë ekstreme të tregut përmes rrjetave të sigurisë financiare, ndërkohë që i nënshtrohen rregulloreve më të rrepta të çmimeve.
Në fund të vitit 2022, çmimet e energjisë në Zvicër u rritën me një normë prej 16.2% - nën nivelet me të cilat përballen homologët kryesorë si Gjermania (25%), Holanda (30%), Britania e Madhe (52.3%) dhe Italia (64.7%) ). Rregullatori i energjisë i vendit tani pret që çmimet të rriten me 27% më tej në vitin 2023, me faturën mesatare të energjisë shtëpiake që kalon 1,215 franga zvicerane (1,238 dollarë).
Jean-Claude Huber, menaxher i Hotel Piz Buin Klosters në lindje të Zvicrës, tha se standardizimi i kontratave afatgjata të energjisë ka ndihmuar që bizneset si ai të strehohen nga çdo rritje e madhe e çmimeve këtë vit.
Struktura dinamike e çmimeve të hotelit me katër yje do të thotë gjithashtu se Huber ka qenë në gjendje të kalojë rritje të çmimeve prej rreth 5-10% tek klientët pa dëmtuar kërkesën.
“Ne mund të luajmë me tarifat shumë më tepër sesa nëse keni tarifa fikse gjatë gjithë kohës, dhe kjo na ndihmon shumë. Jam i sigurt se kostot do të jenë më të larta se më parë, por edhe qarkullimi duhet të jetë më i lartë”, tha Huber.
Kontrollet e çmimeve të mallrave dhe shërbimeve
Krahas energjisë, Zvicra ka gjithashtu kontrolle të rrepta mbi çmimin e mallrave dhe shërbimeve, gjë që i bën ato më pak të ndjeshme ndaj luhatjeve të inflacionit.
Nga produktet bazë të përdorura për të matur inflacionin në eurozonë, duke përfshirë ushqimin, strehimin dhe transportin, pothuajse një e treta (30%) i nënshtrohen rregullimit të çmimeve në Zvicër, më shumë se në çdo vend tjetër evropian.
Çmimet e ushqimeve zvicerane u rritën me një normë vjetore prej 4.0% në dhjetor të vitit të kaluar, krahasuar me 11.9% në SHBA, 16.9% në MB dhe 19.8% në Gjermani.
Tarifat e larta për disa importe bujqësore nënkuptojnë gjithashtu se ushqimet e prodhuara në vend, si qumështi dhe djathi, kanë çmime preferenciale dhe më pak të ndikuara nga lëvizjet në tregjet globale të ushqimit. Kjo, nga ana tjetër, ka ndihmuar në stimulimin e ekonomisë së vendit.
"Ne përpiqemi të blejmë sa më shumë që të jetë e mundur produkte zvicerane, por edhe rajonale," tha Huber. "Afatgjatë, ju dëshironi të keni një industri lokale që funksionon."
Inflacioni do të bjerë nën 2% deri në vitin 2024
Kjo nuk do të thotë që konsumatorët zviceranë kanë qenë plotësisht të imunizuar ndaj rritjeve të fundit të çmimeve. Vendasit që folën për CNBC vunë re një rritje relative të çmimit të akomodimit me qira, si dhe në atë të disa produkteve ushqimore.
"Kur je qiramarrës mendoj se kjo është ndoshta një pikë që rritet pak," tha një blerës për CNBC.
Megjithatë, Banka Kombëtare e Zvicrës tha në dhjetor se e sheh inflacionin të bjerë në një mesatare prej 2.4% në 2023, përpara se të arrijë në 1.8% në 2024.
Kjo do të hynte nën objektivin prej 2% të bankës. Megjithatë, ekonomistët thanë se kjo nuk ka gjasa të dëmtojë ekonominë.
"Edhe nëse kemi një lloj skenari recesioni, njerëzit ende po vijnë dhe kjo, natyrisht, stabilizon kërkesën," tha Straumann, duke iu referuar lëvizjes së lirë të njerëzve në të gjithë Evropën. "Unë pres të njëjtën gjë për këtë vit, 2023, dhe ndoshta edhe për 2024."
Çfarë mund të mësojnë vendet e tjera nga Zvicra
Peizazhi unik ekonomik i Zvicrës është duke u krijuar prej dekadash dhe i vështirë për shumicën e vendeve për t'u riprodhuar me shumicë. Politika e saj e kursit të këmbimit, për shembull, nuk mund të pasqyrohej nga zona më e gjerë e euros, duke pasur parasysh ekonomitë e ndryshme të përfshira.
Megjithatë, Straumann tha se shtetëzimi i ofrimit të energjisë zvicerane ofroi një mësim të rëndësishëm për vendet e tjera, veçanërisht ato vende në Evropë që iu nënshtruan një zhvendosjeje të gjerë drejt privatizimit dhe tani po paguajnë çmimin.
“Në periudhën afatmesme dhe afatshkurtër, kjo ishte një ide shumë e mirë,” tha për privatizimin e furnizimit me energji. "Por nuk është shumë elastike dhe ata janë të përhumbur nga kjo tani."
“Në atë kohë, shumë njerëz thanë se zviceranët janë shumë konservatorë,” shtoi ai. "Por unë do të thoja në retrospektivë se ishte një vendim shumë i mirë."
N.Xh / SCAN
Sondazh
Familjet në të gjithë Europën ‘në luftë’ për të paguar faturat dhe përballuar krizën e kostos së jetesës!
Filloi me energjinë, por kriza e kostos së jetesës tani është përhapur në të gjithë sektorët dhe po prek të gjithë Europën dhe më gjerë. Problemi ka shumë......
Businesses "sleep" with tax obligations. More than 22,000 new debtor entities are added
According to the data administered by the General Directorate of Taxes, during the year 2022, there will be over 109 thousand debtor businesses with passive......
Start-up me bazë në Rumani dëshiron të blejë bankën lituaneze – Kërkon të bëhet një ‘kompani normale’
Pas marrjes së një "angazhimi investimi" prej 75 milionë USD nga një fond kapitali sipërmarrës jetëshkurtër me bazë në Bahamas, GEM Digital Ltd., më 3 nëntor......
Without a degree, what are the jobs albanian market is looking for? - Business in crisis for manpower, from farmers to trades
The lack of manpower has become a very big problem for businesses throughout the country, bringing about a reversal of the situation. Previously, the market......
Dollari amerikan vijon të qëndrojë në krye – Si ka nisur kjo javë për valutat kryesore?!
Dollari amerikan është blerë këtë të hënë me 108.6 lekë dhe është shitur me 109.4 lekë krahasuar më javën që kaloi sipas kursit të këmbimit lokal duke shënuar......
Nafta, e qëndrueshme pranë 83 USD - Forcimi i dollarit kufizon fitimet, investitorët të shqetësuar për furnizimin e tregut
Nafta e ka nisur javën në qëndrueshmëri, por analistët parashikojnë një sesion të paqëndrueshëm për shkak se një dollar më i fortë ka rikthyer shqetësimet për......
Euro zbret poshtë 1.06 USD - Monedha amerikane mbështetet nga të dhënat pozitive në SHBA
Dollari amerikan po qëndron në rritje edhe në sesionin e sotëm, pasi të dhënat pozitive mbi ekonominë më të madhe në botë kanë përforcuar pritshmëritë se......
Bursat europiane e nisin javën në rritje - Fitimet kufizohet nga pritshmëritë për rritjen e interesave në SHBA
Tregjet europiane janë hapur në rritje në sesionin e parë të kësaj jave, për shkak të të dhënave pozitive mbi ekonominë amerikane. Por, në anën tjetër,......
