35 vite nga rënia e Murit të Berlinit - Vlerat e 1989-ës dhe sfidat e sotme të demokracisë
The Economist
Gjermania festoi të shtunën 35-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit, që ndante për dekada Gjermaninë Perëndimore me atë Lindore. Rrëzimi i murit, që ndau Lindjen Komuniste nga Perëndimi kapitalist për thuajse 3 dekada dhe u bë simboli kryesor i Luftës së Ftohtë, u pasua me ribashkimin e Gjermanisë, një vit më vonë, në vitin 1990.
Nuk ndodh shpesh që të vijë një njoftim historik, si një mendim i mëvonshëm, thuajse rastësisht, në fund të një konference të lodhshme për mediat. Por, ishte pikërisht kjo mënyra se si qeveria komuniste e Gjermanisë Lindore i tha një bote mosbesuese se Muri i Berlinit, simboli më i fuqishëm i Luftës së Ftohtë, do të hapej pas afro tre dekadash.
Guenther Schabowski, ish-zyrtari i lartë komunist i Gjermanisë Lindore, që njoftoi aksidentalisht hapjen e Murit të Berlinit, po fliste në një konferencë të mërzitshme për mediat më 9 nëntor të vitit 1989, kur u pyet nga një gazetar për rregullat e udhëtimit.
Prej muajsh, presioni ishte rritur mbi qeverinë e Gjermanisë Lindore për t'u dhënë qytetarëve të saj lirinë për të udhëtuar në Perëndim. Schabowski, qartësisht i papërgatitur, i habiti gazetarët e pranishëm me përgjigjen e tij, se pikat kufitare janë të hapura.
Më vonë u zbulua se njoftimi nuk duhej të bëhej publik deri në orën 4 të mëngjesit të ditës së nesërme. Schabowski synonte gjithashtu të thoshte se gjermano-lindorët mund të aplikonin për viza në mënyrë të rregullt në agjencinë përkatëse shtetërore.
Por shprehitë e tij konfuze u kthyen në një bombë politike për të moshuarit. Gazetarët filluan menjëherë të raportojnë se Muri, prej kohësh simboli më i fuqishëm i Perdes së Hekurt dhe Luftës së Ftohtë që ndan Lindjen dhe Perëndimin, ishte i hapur, duke nxitur një gëzim të pamasë për gjermano-lindorët.
Me rastin e 35-vjetorit të rënies së Murit të Berlinit, kryeqyteti i Gjermanisë zhvilloi koncerte, instalacione arti dhe aktivitete zyrtare, që përkujtonin një nga ditët më historike të vendit në shekullin e 20-të. Ishte "një ditë me shumë fat për të cilën ne gjermanët jemi ende mirënjohës sot," tha kancelari Olaf Scholz, gjatë një fjalimi për këtë rast.
I ndërtuar në vitin 1961, Muri i Berlinit qëndroi për 28 vite në vijën e parë të Luftës së Ftohtë midis amerikanëve dhe sovjetikëve. Ai u ndërtua nga komunistët për të shkëputur gjermano-lindorët nga kontaminimi i supozuar ideologjik i Perëndimit dhe për të frenuar valën e njerëzve që ikin nga Gjermania Lindore.
Muri i Berlinit kishte gdhendur një kufi prej 156.4 kilometrash të gjatë, që gjarpëronte përmes zemrës së Berlinit dhe fshatrave përreth. Megjithatë, kur kufiri u hap 35 vjet më parë, u desh më pak se një vit deri në ribashkimin e Gjermanisë më 3 tetor 1990. Sot kanë mbetur vetëm disa pjesë të murit, që shërbejnë kryesisht si një atraksion turistik.
Për festimet e përvjetorit të 35, organizatorët e ngjarjes krijuan një mur të përkohshëm prej 5,000 posterash të dizenjuar nga fëmijë dhe të rritur nën moton “ne mbështesim lirinë”, i cili tërhoqi një fluks të madh vizitorësh, duke përfshirë shumë turistë të huaj. Ky instalacion u shtri në rreth 4 kilometra të ish-murit në qendër të Berlinit.
Posterat kombinojnë kërkesat e protestuesve gjermanolindorë kundër autoriteteve komuniste në vjeshtën e vitit 1989, si liria e shprehjes, liria e shtypit dhe liria e udhëtimit, me dëshirat e ditëve të sotme dhe u krijuan si pjesë e punëve në shkolla, në kisha, në grupet lokale artistike dhe projekte kulturore.
“Përkrah lirinë, sepse pa liri çdo gjë tjetër nuk është asgjë”, tha kryebashkiaku i Berlinit Kai Wegner në aktivitetin zyrtar, i shoqëruar nga Presidenti i Gjermanisë, Frank-Walter Steinmeier, në Memorialin e Murit të Berlinit.
Por, si ra Muri i Berlinit?
Presidenti amerikan, Ronald Reagan, duke përkujtuar 750 vjetorin e qytetit të Berlinit, foli në bazën ushtarake të Portës së Brandenburgut, pranë Murit të Berlinit, më 12 qershor 1987. Për shkak të sistemit të amplifikimit që po përdorej, fjalët e Reganit mund të dëgjoheshin në Berlinin Lindor.
Gjatë fjalimit të tij, presidenti amerikan tha fjalinë e famshme; “Rrëzojeni këtë mur!”, duke iu drejtuar liderit sovjetik, Mikhail Gorbaçov. Fjalimi i Reganit në atë ditë konsiderohet nga shumë njerëz si fillimi i fundit të Luftës së Ftohtë, e cila kulmoi me rënien e Bashkimit Sovjetik.
Në fund të viteve 1980, fuqia e Bashkimit Sovjetik filloi të lëkundet, veçanërisht kur Gorbaçovi u bë Sekretar i Përgjithshëm i Partisë Komuniste në 1985. Ai braktisi Doktrinën e Brezhnjevit, një parim politik qendror i politikës së jashtme sovjetike, që kërkonte sovranitet të kufizuar të Paktit të Varshavës.
Kjo i lejoi Bllokut Lindor të shteteve të ndryshonin politikat e jashtme dhe më 2 maj 1989, Hungaria çmontoi gardhin e saj kufitar, duke krijuar të çarën e parë në “Perden e Hekurt”.
Në Gjermaninë Lindore, një lëvizje po rritej gjithmonë e më shumë dhe një valë emigrimi drejt Perëndimit e detyruan diktaturën të merrte fund në vitin 1989. Një ligj i ri mbi udhëtimet i shpallur gabimisht më 9 nëntor 1989, çoi në një dyndje të njerëzve për të rrëzuar Murin e Berlinit.
Kalimi i quajtur “Bornholmer Strasse” në Berlin ishte i pari që u hap atë natë. Rojet kufitare, të cilët nuk kishin marrë urdhra për të ndaluar ata që synonin të kalonin, u dorëzuan nën presionin e një turme të madhe. Gradualisht u krijuan pika të reja kalimi, duke lënë pas hapësira të mëdha në Mur. Ushtarët kufitarë, në anën tjetër, filluan çmontimin e gardheve dhe pengesave të tjera.
Në qershor të vitit 1990, filloi çmontimi sistematik i Murit dhe pjesët e betonit u shitën në të gjithë botën. Disa seksione u vunë nën mbrojtje si monumente historike.
Rënia e Murit të Berlinit i hapi rrugën bashkimit të Gjermanisë më 3 tetor 1990, më pak se një vit pas rihapjes së kufirit. Shkatërrimi i Murit përfundoi në vitin 1994.
Pjesa më e gjatë e Murit që ka mbetur në Berlin aktualisht është në të ashtuquajturën “Galeria e Anës Lindore”, ku pllakat e betonit dikur gri janë të mbuluara me murale që u pikturuan nga 118 artistë pas hapjes së kufirit.
Një nga vendkalimet më të famshme - dhe më të vizituara që përkujtojnë Murin në Berlin - është Checkpoint Charlie.
Kalimi kufitar historik i kontrolluar nga Shtetet e Bashkuara midis Lindjes dhe Perëndimit qëndroi për tre dekada. Atje, rojet aleate regjistronin anëtarë të forcave amerikane, britanike dhe franceze përpara udhëtimeve në Berlinin Lindor dhe turistët e huaj mund të mësonin për qëndrimin e tyre atje.
Në tetor të vitit 1961, ajo u bë në mënyrë të famshme skena e një konfrontimi me tank midis amerikanëve dhe forcave sovjetike që zunë pozicione dhe u përballën me njëri-tjetrin. Kabina e postbllokut u hoq më 22 qershor 1990, rreth gjysmë viti pas hapjes së murit. Stenda origjinale është tani e ekspozuar në Muzeun e Aleatëve në Berlin-Zehlendorf.
Bota, megjithatë, ka ndryshuar në mënyrë dramatike gjatë dekadave, që nga 9 nëntori i vitit 1989. Në shumë rajone anembanë Europës, vlerat perëndimore janë vënë në pikëpyetje dhe mbështetja për partitë populiste është në rritje. E ndërsa Gjermania përkujton 35-vjetorit e rënies së Murit të Berlinit, festimet shërbejnë jo vetëm si kujtesë për fuqinë e Revolucionit Paqësor dhe protestave paqësore, por edhe si udhërrëfyes për të mos lejuar që të rikthehen perspektivat e së kaluarës.
Sondazh
Turqia gjobit Amazon me 2 milionë lira për shkelje të të dhënave!
Bordi i Mbrojtjes së të Dhënave Personale të Turqisë (KVKK) ka gjobitur Amazon.com, duke hapur platformën e re të lojërave Twitch me 2 milionë lira (58,000......
Sa të ardhura shkojnë për qira për qytetarët me paga minimale në Europë?
"Strehimi, uji, energjia elektrike dhe gazi" përbënin pjesën më të madhe të shpenzimeve të familjeve në BE. Në vitin 2022, gati një e katërta e të gjitha......
Qeveria holandeze shmang kolapsin pas dorëheqjes së sekretarit të shtetit!
Qeveria holandeze e dominuar nga lideri i së djathtës së djathtë, Geert Wilders, i ka mbijetuar - tani për tani - një krizë qeveritare që u përqëndrua në......
Çmimet e gazit rriten pasi Gazprom ndalon dërgesat për në Austri!
Gazprom Export ka njoftuar se do të ndalojë furnizimet me gaz në Austri pas mbi 50 vjetësh, nga 16 nëntori. Kjo pason kompaninë më të madhe të karburanteve......
Rënia e lindjeve në Kinë - Sfidat dhe politikat e reja që synojnë të nxisin lindshmërinë
Përpjekjet e Kinës për të rritur normat e lindjeve duhet të trajtojnë ende shkaqet thelbësore për rënien e tyre të shpejtë, theksojnë analistët. Edhe pse......
Britania, 2 mld paund për kabllo nënujore - Ndërlidhja e re ofron energji të pastër, redukton varësinë nga gazi
Rregullatori britanik i energjisë Ofgem ka miratuar një paketë financimi prej 2 miliardë paundësh për të ndërtuar rreth 200 kilometra kabllo të reja nënujore......
A po vijon hetimi në qendrat estetike? - Ndoi: Jemi në fazën që merren deklarime nga subjektet
Policia pak kohë më parë ndërmori një aksion ku u goditën qendrat estetike të cilat zhvillonin aktivitetin e tyre me mallra kontrabandë. Në një intervistë......
Fondet e pensioneve private “fitojnë më shumë terren” - Gati 14% më tepër anëtarë se vitin e kaluar. Asetet arrijnë rekord të ri
Në kushtet kur pensioni shtetëror nuk ofron të ardhura të mjaftueshme për përballimin e kostove të jetesës, tregu i fondeve të pensioneve private po fiton......
