Vendet me pensionet më të larta dhe më të ulëta në Europë - Si pozicionohet Shqipëria?
Pensionet janë burimi kryesor i të ardhurave për të moshuarit në Europë, sipas raportit të OECD-së "Pensionet në një Vështrim 2023". Në shumë vende evropiane, transfertat publike, të tilla si pensionet dhe përfitimet shtetërore, përbëjnë mbi 70% të të ardhurave totale bruto të familjeve të të moshuarve, duke tejkaluar 80% në disa raste.
Sipas Eurostat, në vitin 2022, shpenzimi mesatar i pensioneve për përfitues për pensionet e pleqërisë ishte 16,138 € në BE. Kjo është e barabartë me afërsisht 1,345 € në muaj kur ndahet në 12 muaj. Vendet nordike kryesojnë me pensione mesatare më të larta.
Ato varionin nga 3,611 € në Bullgari deri në 31,385 € në Luksemburg brenda BE-së. Kur përfshihen vendet kandidate të EFTA-s dhe BE-së, diapazoni zgjerohet nga 1,648 € në Shqipëri në 35,959 € në Islandë. Pensioni mesatar i pleqërisë për përfitues tejkaloi gjithashtu 30,000 € në dy vende nordike: Norvegji dhe Danimarkë. Ishte gjithashtu dukshëm mbi mesataren e BE-së në Suedi (22,436 €) dhe Finlandë (21,085 €).
Kandidatët e BE-së kanë pensionet më të ulëta
Përveç Shqipërisë, vendet kandidate të BE-së kanë pensionet mesatare më të ulëta. Këto përfshijnë Turqinë (2,942 €), Bosnjën dhe Hercegovinën (3,041 €), Serbinë (3,486 €) dhe Malin e Zi (3,962 €). Mali i Zi renditet pak mbi Bullgarinë, por vetëm me një diferencë të vogël. Këto janë shifra vjetore, jo mujore, që tregojnë hendekun e gjerë midis niveleve më të ulëta dhe më të larta të pensioneve në Europë.
Ekonomitë e "Katër të Mëdhave" të BE-së renditen radhazi, të gjitha mbi mesataren e BE-së. Italia kishte pensionin mesatar më të lartë midis tyre me 19,589 €, e ndjekur nga Franca (18,855 €), Spanja (18,100 €) dhe Gjermania (17,926 €).
Dallime të mëdha në nivelet e pensioneve në të gjithë Europën
Shifrat e pensioneve mesatare tregojnë se:
· Ekziston një ndarje e fortë Lindje-Perëndim, me Europën Perëndimore dhe Nordike që ofrojnë përfitime shumë më të larta pensionesh.
· Vendet e Europës Jugore në përgjithësi kanë performancë më të mirë se ato Lindore, por ende mbeten pas Europës Veriore.
· Performuesit më të dobët janë të përqendruar në Ballkan dhe BE-në Lindore, veçanërisht midis vendeve kandidate të BE-së.
Dallimet në pensione ngushtohen ndjeshëm në terma të PPS-së
Pabarazitë në pensionet mesatare janë dukshëm më të ngushta kur maten në standardet e fuqisë blerëse (PPS) krahasuar me termat nominalë. Për shembull, brenda BE-së, raporti midis pensionit mesatar më të lartë dhe më të ulët është 8.8 në terma nominalë, por bie në 3.5 në PPS, duke reflektuar ndryshimet në kostot e jetesës.
Në BE, shpenzimet mesatare për pensione për përfitues varionin nga 5,978 PPS në Sllovaki në 21,162 PPS në Austri. Kur përfshihen vendet jo-anëtare të BE-së, Shqipëria kishte shifrën më të ulët prej 3,019 PPS. Turqia u rendit dukshëm më lart në terma të PPS, me 8,128 PPS - duke e vendosur atë mbi disa shtete anëtare të BE-së. Të gjitha vendet nordike janë mbi mesataren e BE-së në shpenzimet për pensione, me disa që renditen ndër më të lartat në Evropë.
Pensionet ranë në tre vende në vitin 2022
Në terma euro, pensioni mesatar ra vetëm në tre vende në vitin 2022 krahasuar me vitin 2021 dhe me më pak se 5%. Këto ishin Turqia, Irlanda dhe Greqia. Në Turqi, rënia ishte kryesisht për shkak të një zhvlerësimi të ndjeshëm të monedhës kombëtare, i cili ndikoi në vlerën euro të pensioneve.
Në të kundërt, Bullgaria pa rritjen më të madhe me 33%, e ndjekur nga Çekia me 16%. Rritja e pensioneve tejkaloi gjithashtu 10% në Letoni, Lituani, Mal të Zi dhe Rumani. Pensionet e pleqërisë janë pagesa periodike që synojnë i) të ruajnë të ardhurat e përfituesit pas daljes në pension nga puna e paguar në moshën ligjore ose standarde ose ii) të mbështesin të ardhurat e të moshuarve.
A janë të ardhurat nga pensioni të mjaftueshme për të ruajtur standardet e jetesës?
Sipas Raportit të Mjaftueshmërisë së Pensioneve të vitit 2024, të përgatitur bashkërisht nga Komisioni Evropian dhe Komiteti i Mbrojtjes Sociale, vendet e BE-së po ndërmarrin hapa të mëtejshëm për të mbrojtur mjaftueshmërinë, por mjaftueshmëria e ardhshme mbetet nën presion. Normat e zëvendësimit të pensioneve për një karrierë të caktuar parashikohet të ulen gjatë katër dekadave të ardhshme.
Rreziku i varfërisë dhe përjashtimit social midis të moshuarve ka vazhduar të rritet që nga viti 2019, kryesisht i nxitur nga rritja e varfërisë relative të të ardhurave. Në vitin 2022, më shumë se një në pesë persona të moshës 65 vjeç e lart në BE, rreth 18.5 milionë individë, ishin në rrezik varfërie ose përjashtimi social. Ky numër po rritet për shkak të rritjes së shkallës së varfërisë dhe popullsisë në plakje.
Në pjesën më të madhe të Europës, të ardhurat nga pensionet bien shumë nën të ardhurat para daljes në pension. Ky hendek e bën të vështirë për shumë të rritur të moshuar të ruajnë standardin e tyre të jetesës pasi të kenë pushuar së punuari.
Hendeku gjinor në pensione: Gratë marrin dukshëm më pak
Raporti tregon se gratë e moshuara përballen me rreziqe më të larta varfërie sesa burrat në çdo vend të BE-së. Mesatarisht, gratë në BE marrin 26.1% më pak të ardhura nga pensioni sesa burrat, dhe 5.3% e grave nuk marrin fare pension. Këto boshllëqe i kanë rrënjët në pabarazitë gjinore në paga, karrierat më të shkurtra ose të ndërprera dhe një incidencë më të lartë të punës me kohë të pjesshme midis grave.
Mendimi juaj
Keni nevojë për ndihmë me punët e shtëpisë? - Ky robot përdor inteligjencën artificiale për të pastruar çdo gjë!
Për ata që nuk e pëlqejnë pastrimin ose rregullimin e shtëpisë, ndihma tashmë mund të vijë nga inteligjenca artificiale. Hulumtuesit e robotikës në......
Rimëkëmben Dollari dhe Paundi – Sa këmbehen sot Franga dhe monedha europiane?
Dollari amerikan ka rikuperuar pikë këtë mëngjes pasi krahasuar me rritje që shënoi ditën e djeshme është forcuar sërish këtë të enjte duke u blerë sot me......
Gjykata bllokon tarifat e Trump - “Kongresi, autoriteti ekskluziv për të rregulluar tregtinë me vendet e tjera”
Një gjykatë tregtare e SHBA-së bllokoi hyrjen në fuqi të tarifave të Presidentit Donald Trump në një vendim gjithëpërfshirës, duke argumentuar se presidenti......
Vendimet e qeverisë/ Projekt për rijetësimin e pallatit të sportit "Asllan Rusi" - Qeveria autorizon Korporatën e Investimeve
Këshilli i Ministrave në mbledhjen e kësaj së mërkure ka marrë disa vendim lidhur me rijetëzimin e pallatit të sportit “Asllan Rusi” në Tiranë, si dhe......
Shqipëria në qendër të zhvillimit të Ekonomisë Kreative në Ballkanin Perëndimor
Samiti i Ballkanit Perëndimor në Kotor, Mali i Zi shënoi një moment kyç për të ardhmen e zhvillimit ekonomik dhe kulturor të rajonit. Në kuadër të Procesit......
Nxehtësia ekstreme dhe ngrohja globale - Shkencëtarët paralajmërojnë për rekorde të reja deri në 2030
Shkencëtarët paralajmërojnë për nxehtësi rekord, ekstreme dhe një rrezik në rritje për tejkalimin e pragjeve kryesore të ngrohjes globale deri në vitin 2030.......
Pasiguri për emetimet e gazrave serrë! - BE: Jemi në rrugën e duhur për të arritur objektivat e klimës deri në vitin 2030
Bashkimi Europian është në rrugën e duhur për të arritur objektivat e tij klimatike deri në vitin 2030, por mbetet pasiguria mbi ambiciet e bllokut për të......
Diaspora dhe investitorët, ‘motori’ i ri i zhvillimit ekonomik - Katiaj e Alku: Ura mes kapitalit të huaj dhe turizmit elitar
Potenciali i madh që mbart Shqipëria, po e kthen vendin në një destinacion me rritje për investime të huaja. Në studion e emisionit GDP në SCAN tv, Elisabeta......
