A mund t’i përballojë Izraeli disa konflikte njëkohësisht?- Analiza/Tensionet në Lindjen e Mesme rëndojnë mbi ekonominë vendase
Lufta është e kushtueshme. Përveç shkatërrimit, tragjedive personale dhe vdekjeve, blerja dhe mobilizimi i pajisjeve kushton shumë para dhe fuqi punëtore. Izraeli dhe ekonomia e vet po e zbulojnë këtë në fronte të shumta.
Që kur grupi militant islamik Hamas sulmoi shtetin hebre më 7 tetor 2023, Izraeli është angazhuar në luftime të ashpra në Gaza. Pas kësaj, vendi nisi sulme ajrore në Liban, si hakmarrje për goditjet ndërkufitare me raketa dhe dronë të Hezbollahut. Javën e kaluar, Izraeli goditi territoret e Iranit me qëllim çaktivizimin e impianteve bërthamore.
Duke konsideruar konfliktet e shumta, ekonomia izraelite është nën presion të konsiderueshëm. Shumë rezervistë janë thirrur për të luftuar, duke i detyruar të lënë përkohësisht vendet e tyre të punës. Gjithashtu, lejet e punës për shumë palestinezë janë anuluar dhe kalimi i kufijve është bërë gjithnjë e më i vështirë për ta. Në prill, vendi raportoi një shkallë papunësie prej 3%, nga 4.8% në vitin 2021.
Në të njëjtën kohë, shpenzimet ushtarake në Izrael janë rritur. Në vitin 2024, ato u zgjeruan me 65%, duke arritur në 46.5 miliardë dollarë, sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve për Paqen në Stokholm. Kjo i çon kostot ushtarake në 8.8% të PBB-së, e dyta më e lartë në botë pas Ukrainës.
Buxheti i vendit për vitin 2025 përfshin shpenzime prej 215 miliardë dollarësh, një rritje prej 21% krahasuar me vitin e kaluar. Ai pritet të jetë buxheti më i madh në historinë e Izraelit dhe përfshin 38.6 miliardë dollarë për mbrojtjen.
Një profesor ekonomie në Universitetin e Tel Avivit thotë se "kostot ushtarake, si në frontin ofensiv, ashtu edhe në atë mbrojtës, janë shumë të larta. Kjo me siguri do të ndikojë në buxhet, deficit, PBB dhe borxhin izraelit", theksoi ai.
Në 20 muajt e fundit, shumë izraelitë kanë kaluar qindra ditë në shërbim ushtarak rezervë. Të tjerë janë evakuuar nga shtëpitë e tyre pranë rajoneve kufitare, ndërsa shërbimet sociale janë nën presion.
Që nga sulmet e së premtes së kaluar, shumë njerëz nuk kanë punuar, duke përfshirë sektorët në prodhim, tregti, teknologji dhe sistemin arsimor.
Fluturimet komerciale brenda dhe jashtë vendit janë gjithashtu të pezulluara aktualisht. Linjat ajrore kanë evakuuar avionët e tyre dhe hapësira ajrore mbi pjesën më të madhe të Lindjes së Mesme është e mbyllur.
Për të kompensuar një pjesë të këtij presioni financiar, qeveria ka rritur taksat. TVSH-ja e vendit për shumicën e mallrave dhe shërbimeve shkoi nga 17% në 18% në fillim të këtij viti. Taksa shëndetësore e zbritur nga pagat e punonjësve dhe kontributet e sigurimeve kombëtare u rrit gjithashtu.
Ndërsa turizmi, prodhimi, ndërtimi dhe bujqësia kanë vuajtur, industri të tjera si teknologjia e lartë, mbrojtja dhe ushqimi me pakicë mbeten të qëndrueshme. Në vitin 2024, ekonomia solli mbi 540 miliardë dollarë, duke tejkaluar dy vitet e mëparshme.
Nuk është rastësi që Izraeli njihet për industrinë e tij të përparuar të teknologjisë së lartë. Sektori punëson 12% të fuqisë punëtore në vend dhe paguan rreth 25% të të gjitha taksave mbi të ardhurat për shkak të pagave të tyre të larta, sipas bankës amerikane të investimeve Jefferies. Shërbimet dhe produktet e teknologjisë së lartë përbëjnë 64% të eksporteve të vendit dhe rreth 20% të PBB-së totale.
Por numri i punonjësve të teknologjisë së lartë në Izrael ka ngecur që nga viti 2022, sipas një raporti të publikuar në prill nga Autoriteti i Inovacionit. Në vitin 2024, numri i punonjësve vendas të teknologjisë së lartë u ul për herë të parë në një dekadë. Në të njëjtën kohë, numri i punonjësve që largohen nga vendi për zhvendosje afatgjatë u rrit, zbuloi raporti.
Sot, këto kompani ende kanë rreth 390,000 punonjës në Izrael dhe 440,000 të tjerë jashtë vendit. Disa kanë frikë se taksat më të larta mund të shtyjnë më shumë kompani ose punëtorë të largohen. Për investitorët, rreziqet afatshkurtra janë rritur, por ndikimi i vërtetë varet nga sa zgjasin konfliktet ushtarake dhe si përfundojnë ato.
SHBA diskuton luftën Izrael-Iran me partnerët/ Aleatët theksojnë nevojën për zgjidhje diplomatike
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, u takua me ministrin e jashtëm britanik David Lammy dhe zhvilloi telefonata të ndara me homologët e tij......
Banka Shqiptare e Zhvillimit, Qeveria vendos Ministrinë e Financave si aksionar të parë
Këshilli i Ministrave në mbledhjen e kësaj së enjteje ka miratuar vendimin për caktimin e Ministrisë së Financave si përfaqësuese e shtetit shqiptar në......
Konflikti në Lindjen e Mesme “ndan” Evropën - Vendet nuk bien dakord mbi të drejtën e Izraelit për të sulmuar Iranin
Përplasjet brenda Bashkimit Evropian në lidhje me sulmin e Izraelit ndaj Iranit pritet të dalin në pah gjatë takimit të ambasadorëve në Bruksel, duke penguar......
Fed mban normat e interesit të pandryshuara - Por, Trump kërkon uljen e tyre për të lehtësuar shpenzimet e qeverisë
Rezerva Federale e Shteteve të Bashkuara vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë të interesit, ndërsa pret informacion të mëtejshëm mbi ndikimin e......
Sa investojnë shqiptarët në bono dhe obligacione? - AMF: Numri i anëtarëve në fondet private arriti mbi 40 mijë në tremujorin e parë
Jo vetëm në depozita dhe pasuri të paluajtshme, por edhe në tituj qeveritarë. Shqiptarët po diversifikojnë mënyrat e investimit të parave të tyre. Të dhënat......
Ministeriali i Taorminës në Itali/ Hasani: “Zgjerimi i BE-së, zgjedhje strategjike për paqen”!
Ky vit shënon përvjetorin e 70-të të Konferencës historike të Mesinës dhe Taorminës, një prej ngjarjeve më të rëndësishme të rrugëtimit europian, ku u hodhën......
600 euro në muaj për të porsalindurit deri në moshën 5 vjeç - Strategjia e Sardenjës për të luftuar shpopullimin
Familjet që jetojnë në komuna të vogla në Sardenjë do të marrin një kontribut mujor në vitin 2025 për çdo të porsalindur, të adoptuar ose të strehuar. Këtë e......
Bartja e numrit të telefonit, si pritet të bëhet në vijim? - AKEP: Rimbursim për kreditet e papërdorura dhe vonesat në portimin e operatorit
Afate më të shkurtra për ndërrimin e operatorit të numrit apo rimbursim të krediteve të papërdorura, janë disa nga risitë që synohet t'i shtohen zbatimit të......
