Normat negative të interesit dhe lufta ndaj parasë cash
Richard A Werner*
Figura publike kanë filluar të përhapin idenë se paraja fizike është një relike barbare dhe duhet të shfuqizohet. Arsyet pse papritur duhet të zhduket paraja fizike janë se kriminelët mund të përdorin para cash, ose se paraja elektronike është më efikase.
Disa banka po propozojnë monedha digjitale që nuk janë në të vërtetë monedha, por në thelb mjete survejimi dhe kontrolli që kanë aspekte frikësuese totalitare dhe në të njëjtën kohë minojnë sistemin bankar duke i nxjerrë bankat nga tregu.
Pyetja kryesore që duhet bërë është, kush në atë sistem të propozuar po krijon para? Si kufizohet kjo?
Bankat qendrore, qeveritë dhe autoritetet rregullatore shpesh janë të etur të theksojnë përfitimet e shoqërisë pa para fizike, p.sh. efikasitetin dhe shpejtësinë e transaksioneve, lehtësinë e pajtueshmërisë. Megjithatë, të njëjtat agjenci kurrë nuk përmendin anët negative transaksionet private bëhen plotësisht publike përmes gjurmueshmërisë elektronike dhe ruajtjes së të dhënave të centralizuara.
A është Shoqëria pa Para e Mirë apo e Keqe?
Kalimi në një shoqëri plotësisht pa para fizike ka disa përfitime sipërfaqësore (efikasitet, shpejtësi, kontroll ndaj krimit), por krijon rreziqe serioze:
Humbja e anonimitetit dhe privatësisë: Gjurmueshmëri totale e çdo transaksioni dhe rrezik i keqpërdorimit të të dhënave të centralizuara.
Kontroll dhe survejim. Mundësia që qeveritë të monitorojnë, kufizojnë ose kontrollojnë më shumë sjelljen financiare të njerëzve.
Rreziku i centralizimit të pushtetit bankar. Bankat e vogla komunitare mund të dalin nga tregu, duke lënë një sistem më monopolistik.
Normat negative të interesit bëhen më të zbatueshme kur të gjitha paratë janë elektronike. Paraja fizike ofron një mënyrë për t’iu shmangur politikave të ashpra financiare.
Cenimi i funksioneve tradicionale të parasë. Si ruajtje e vlerës, nëse çdo gjë është elektronike kjo i nënshtrohet kontrollit apo konfiskimit”
* Profesori Richard A. Werner, u lind në Gjermani në vitin 1967. Ka diplomë B.Sc. në Ekonomi nga Shkolla Ekonomike e Londrës, doktoraturë në Ekonomi nga Universiteti i Oksfordit. Ka studiuar edhe në Universitetin e Tokios. Për vite me radhë, deri në shkurt 2019, ka qenë anëtar bordi i Bankës Qendrore Evropiane (ECB).
Nis punën qeveria e re/ Kabineti “Rama 4” betohet në Presidencë. Mbledhja e parë, me dyer të mbyllura
Kryeministri Edi Rama dhe kabineti i tij qeveritar prej 16 ministrash janë betuar përpara Presidentit të Republikës, Bajram Begaj. Me aktin e betimit nis......
Si të sigurojmë rritje ekonomike dhe paga më të larta? Ekspertët: Qeveria duhet të fokusohet te mbështetja e sektorit të prodhimit
Ekspertët e ekonomisë sugjerojnë se, në këtë mandat 4-vjeçar, qeveria shqiptare duhet të ofrojë më shumë mbështetje për sektorin e prodhimit, në mënyrë që të......
Deepseek sfidon rivalët amerikanë/ Modeli i kompanisë kushtoi vetëm 294,000 dollarë për t’u trajnuar
Zhvilluesi kinez i inteligjencës artificiale, DeepSeek, ka deklaruar se shpenzoi vetëm 294,000 dollarë për të trajnuar modelin e saj R1, shumë më pak......
Marrëveshja Shqipëri-Izrael, ja armët që do të blihen, 3 kontrata për helikopterë, mortaja dhe sisteme të vetëkomanduara
Është publikuar në Fletoren Zyrtare, marrëveshje e bashkëpunimit Shqipëri-Izrael për kapacitetet mbrojtëse. Sipas saj pala jonë synon forcimin e aftësive......
BE, importet e gazit në rënie/ Shkak, ndalimi i tranzitit rus dhe rritja e dërgesave të LNG-së nga SHBA
Importet e gazit përmes tubacioneve në Bashkimin Evropian ranë me 9% në krahasim me vitin e kaluar gjatë gjysmës së parë të 2025-s. Sipas analizës së fundit,......
Shqipëria regjistron rritjen më të madhe të trafikut ajror në Europë/ Rreth 160% fluturime komerciale më shumë se para pandemisë
Shqipëria po fiton gjithnjë e më shumë popullaritet mes turistëve të huaj, veçanërisht pas përfundimit të pandemisë. Turizmi është shndërruar në një nga......
Trump dhe Starmer nënshkruajnë marrëveshjen/ Investimet rekord rrisin shqetësimet mbi varësinë e Britanisë nga SHBA
Për kryeministrin britanin Keir Starmer, sigurimi i investimeve rekord nga SHBA justifikoi ftesën që i bëri presidentit Donald Trump për një vizitë......
Shqipëria pritëse e Forumi të 12-të BRAF: Diskutohet lufta kundër Gjuhës së Urrejtjes në mediat audiovizive dhe online
Rrjeti i Rregullatorëve Audioviziv të vendeve të Detit të Zi, mblidhet në Shqipëri. Diskutohet Gjuha e Urrejtjes në mediat audiovizive dhe platformat......
