Çfarë materialesh dhe mineralesh kritike ka Ukraina dhe pse Trump, e jo vetëm, kërkojnë akses?!
Një marrëveshje për aksesin e SHBA-së në mineralet e lakmuara dhe tokat e rralla të Ukrainës është ende në lojë, thanë Donald Trump dhe Volodymyr Zelenskyy këtë javë, pavarësisht nga përkeqësimi i vazhdueshëm në marrëdhëniet SHBA-Ukrainë.
Nënshkrimi i marrëveshjes për të cilën tashmë është rënë dakord korniza, u prish nga konfrontimi i zjarrtë mes Trump dhe Zelenskyy të premten e kaluar. Që atëherë, SHBA-ja ka ndërprerë përkohësisht ndihmën e saj ushtarake për Ukrainën. Por Kievi shpreson se perspektiva e aksesit të privilegjuar të SHBA-së në burimet natyrore të Ukrainës mund të ndihmojë në bindjen e Trump që të angazhohet për garancitë afatgjata të sigurisë.
Trump ka thënë më parë se marrëveshja do t'i lejojë SHBA-së të rikuperojë ndihmën financiare që i ka dhënë Ukrainës që kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë në vitin 2022. Ai e vendos këtë shifër në 350 miliardë dollarë, ndërsa vetëm 83.4 miliardë dollarë në fakt janë disbursuar që nga viti 2022 sipas të dhënave të qeverisë amerikane. Euroverify zbulon se çfarë materialesh dhe mineralesh kritike ka Ukraina dhe pse Trump mund të kërkojë ende akses në to.
Çfarë lëndësh të para dhe minerale ka Ukraina?
Forumi Ekonomik Botëror (WEF) vlerëson se ka 20,000 depozita minerale që mbulojnë 116 lloje në Ukrainë, 3,055 (15%) prej të cilave ishin aktive përpara pushtimit të Rusisë në 2022. Sipas ministrisë së ekonomisë së Ukrainës, këto përfshijnë 22 nga 34 lëndët e para të listuara si "kritike" sipas Aktit të Lëndëve të Para Kritike të BE-së (CRMA), një projekt-ligj i vitit 2024 që synon minimizimin e mbështetjes së bllokut nga rivalët gjeo-strategjikë si Kina për materialet e nevojshme për prodhimin e automjeteve elektrike, mikroçipëve dhe paneleve të tjera elektrike.
Ukraina ka rreth 500,000 tonë litium të pashfrytëzuar, thelbësor për prodhimin e baterive të rikarikueshme të përdorura në automjetet elektrike (EV). Kjo është e barabartë me rreth një të tretën e rezervave të Evropës dhe 3% të rezervave botërore. Dy vende kryesore, Depozita e Shevchenkos (Donetsk) dhe Kruta Balka (Zaporizhzhia), ndodhen aktualisht në zona të pushtuara ose konfliktuale.
Ukraina gjithashtu përbën 6% të prodhimit global të Titaniumit, sipas Shkollës Ekonomike të Kievit, i përdorur në hapësirën ajrore, ushtarake dhe aplikimet mjekësore, dhe është prodhuesi i 5-të më i madh i galiumit në botë, thelbësor për gjysmëpërçuesit. Është ndër pesë vendet kryesore në botë për sa i përket rezervave të grafitit, gjithashtu thelbësore për prodhimin e baterive EV, dhe është ndër dhjetë vendet më të mira në mbarë botën për rezervat e karbonit, manganit, hekurit, titanit dhe uraniumit.
Përveç këtyre lëndëve të para, territori i Ukrainës besohet se ka rezerva të konsiderueshme të tokave të rralla, një grup prej 17 elementësh metalikë të përdorur gjithashtu në pajisjet e teknologjisë së lartë si telefonat inteligjentë, turbinat e erës dhe MRI. Ndërsa shtrirja e depozitave të saj të tokës së rrallë është konfidenciale, ato vlerësohet të përbëjnë 5% të rezervave globale, sipas OKB-së.
Sa mbahen në territoret e pushtuara?
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka deklaruar se Rusia aktualisht kontrollon afërsisht 20% të burimeve minerale të Ukrainës, që korrespondon me sasinë e territorit ukrainas që ajo pushton. Studimet ukrainase të cituara nga Reuters thonë se rreth 40% e metaleve ukrainase janë në tokat e kontrolluara nga Rusia.
Një vështrim në hartë tregon se depozitat e mëdha të litiumit, titanit dhe tokave të rralla janë në provincat juglindore që Rusia ka kapur që kur pushtoi në 2022. Pushtimi tashmë ka ndërprerë zinxhirët e furnizimit të shumë prej këtyre mineraleve.
Pse shtetet e tjera kërkojnë akses?
Kina dominon tregun e përpunimit të lëndëve të para, duke i bërë fuqitë e tjera globale të varen nga ajo. Pekini vitet e fundit ka ndaluar ose kufizuar eksportet e lëndëve të para kritike në Bashkimin Europian dhe SHBA, duke e detyruar Perëndimin të intensifikojë përpjekjet për të diversifikuar zinxhirët e furnizimit, ndërsa kërkesa për materiale të tilla rritet në qiell.
Në vitin 2021, Bashkimi Europian dhe Ukraina arritën një partneritet strategjik për lëndët e para, i përshkruar si synim për të "ndihmuar në diversifikimin, forcimin dhe sigurimin e furnizimit të të dyja palëve". Komisioneri Europian për Strategjinë Industriale, Stéphane Séjourné, kohët e fundit i bëri thirrje BE-së që ta zbatojë plotësisht atë partneritet, duke e përshkruar atë si "një fitore e favorshme për ukrainasit".
A është ende e gjallë marrëveshja SHBA-Ukrainë?
Kryeministri ukrainas Denys Shmygal tha të martën se Kievi është gati të nënshkruajë marrëveshjen për nxjerrjen e minierave me SHBA-në "në çdo kohë". I pyetur të hënën nëse marrëveshja ishte "e vdekur", Presidenti Trump u përgjigj: "Jo, nuk mendoj kështu. Mendoj se është një punë e madhe për ne.”
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer, i cili së bashku me homologun e tij francez Emmanuel Macron pritet të marrë drejtimin në hartimin e një plani armëpushimi që do t'i paraqitet SHBA-së, ka thënë se marrëveshja e propozuar e Trump për mineralet nuk do të ishte një garanci e mjaftueshme e sigurisë për të siguruar një paqe të qëndrueshme në Ukrainë.
Sondazh
Mbyllen regjistrimet për votuesit nga diaspora/ KQZ: Mbi 230 mijë kërkesa të miratuara!
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve bën me dije se afati për shtetasit shqiptarë që jetojnë jashtë vendit për të bërë kërkesë në Platformën Elektronike të......
Përfundon rindërtimi i nënstacionit në Pogradec/ Balluku: Furnizim më i mirë për 20 mijë abonentë!
Zëvendëskryeministrja, njëherësh ministre e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku njoftoi sot se në qytetin e Pogradecit ka përfunduar puna për......
Çfarë ka ndodhur sot në tregun valutor?
Dollari amerikan ka pësuar një zbritje të ndjeshme të vlerës këtë mëngjes pasi në raport me ditën e djeshme është blerë sot me 92.4 lekë dhe është shitur me......
Euro arrin nivelin më të lartë në 3 muaj ndërsa BE përgatitet të rrisë shpenzimet e mbrojtjes!
Euro u rrit për të dytën ditë radhazi tregtimi pasi kancelari në pritje i Gjermanisë, Friedrich Merz tha se qeveria do të zhbllokonte miliarda euro për......
Ndërtimi “çlirohet” nga presioni i çmimeve/ Kostot në sektor u rritën me vetëm 1.2% gjatë tremujorit të fundit të vitit 2024
Vitet e fundit, referuar të dhënave të marra në analizë nga “Scan Intel”, ndërtimi po luan një rol të rëndësishëm në ecurinë ekonomike të vendit teksa......
AAPSK dyfishon të ardhurat nga administrimi i pasurive të sekuestruara dhe konfiskuara në vitin 2024
Agjencia për Administrimin e Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara (AAPSK) ka dyfishuar të ardhurat nga qiradhënia e pronave të sekuestruara dhe......
Shqipëri-Izrael/ Balluku: Nga 2 prilli, lidhje direkt përmes fluturimeve të ndërsjella!
Zëvendës kryeministrja dhe njëherësh ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku njoftoi sot se duke nisur nga data 2 prill, Shqipëria dhe......
BE u jep “frymëmarrje” prodhuesve të makinave - “Liron” objektivat e ndotjes, ndërsa shitjet e automjeteve elektrike bien
Prodhuesve evropianë të makinave do t'u jepen dy vjet shtesë për të përmbushur objektivin mjedisor të këtij viti, tha presidentja e Komisionit Evropian,......
